Logowanie

epi

  

Kalendarz

Brak wydarzeń w kalendarzu
Pn Wt Śr Cz Pt So N
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28

         

                AKTUALNOŚCI ŻBIKA:

Specjalne obszary ochrony siedlisk (SOOS) Natura 2000 w województwie warmińsko – mazurskim (kwiecień 2009)


„NIECKA SKALISKA”


OPIS OBSZARU:


Niecka Skaliska to obszar zajmujący środkową część mezoregionu pod nazwą Kraina Węgorapy. Mezoregion ten stanowi przedłużenie Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, wraz z którą należy do Pojezierza Mazurskiego. Obszar Niecki Skaliskiej stanowi rozległa równina pochodzenia pojeziernego o wysokościach dochodzących do 92 m n.p.m. Otaczające kotlinę wzgórza morenowe osiągają w Górach Piłackich 219 m n.p.m., zaś w Górach Kruckich i Klewińskich 195-200 m n.p.m. Deniwelacje terenu pomiędzy obniżeniem a wzgórzami wynoszą ponad 100 m. Głównymi materiałami wypełniającymi nieckę są iły oraz mułki o miąższości dochodzącej do 20 m . W południowo wschodniej i wschodniej części obszaru stwierdzono obecność piasków o miąższości od 5 do 8 m . Na obszarze tym występują także torfowiska oraz duży obszar wypełniony gytią. We wschodniej części niecki zlokalizowany jest stożek napływowy zbudowany z piasków i żwirów. W części północnej, przy granicy państwa, występują ponadto pokłady torfu (POTOCKA-SZWARC 2005). Pomiędzy dnem niecki a ciągami morenowymi na północy i zachodzie mikroregionu rozciąga się nieco wyższy poziom zbudowany z gliny zwałowej. Ze względu na żyzne utwory glebowe, tereny te są w dużej mierze zajęte pod uprawy, natomiast piaszczystą i częściowo zabagnioną część centralną zajmują lasy zwane Lasami Skaliskimi, które pokrywają aż 45% Niecki Skaliskiej (KONDRACKI 2001). Granica występowania piasków jest jednocześnie krańcem zasięgu występowania lasów na opisywanym obszarze.

 

Charakterystyczną cechą Niecki Skaliskiej jak i całej Krainy Węgorapy jest wykształcony odpływ rzeczny w postaci Węgorapy i jej dopływu, Gołdapy. W pobliżu rzek występują dość liczne starorzecza. Obszar leśny pocięty jest siecią kanałów. Największy, kanał - Brożajcki przechodzi przez środek kompleksu leśnego łącząc Gołdapę z Węgorapą (KONDRACKI 1965,2001).


Węgorapa wypływa z Jeziora Mamry na poziomie 116 m n.p.m., przepływa przez kilka zagłębień wytopiskowych, następnie wcina się doliną na kilkanaście metrów w wysoczyznę morenową, po czym meandruje po płaskiej kotlinie w kierunku wschodnim. Łączna długość rzeki wynosi 139,9 km, z czego po stronie polskiej znajduje się odcinek o długości 43,9 km. Charakter rzeki zmienia się na jej kolejnych odcinkach. Od Węgorzewa aż do mostu w miejscowości Wężówka Węgorapa płynie jako rzeka typowo nizina. Spowodowane jest to przez zabiegi regulacji biegu rzeki, którym została ona poddana w ubiegłym wieku. Natomiast już na kolejnym odcinku, od miejscowości Wężówka do połączenia z Gołdapą, ma ona niezmieniony, niemal pierwotny charakter o dużych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Odcinek ten charakteryzuje się znacznym spadkiem podłużnym, zmiennością spadków poprzecznych i zmianami kierunku rzeki. Dno jest stosunkowo twarde, pojawiają się otoczaki i pojedyncze większe głazy, liczne meandry i przegłębienia. Fragmenty z bystrym nurtem o twardym, często żwirowo-kamienistym dnie przeplatane są krótkimi odcinkami o wolniejszym nurcie i dnie piaszczystym. Brzegi w większości porośnięte są drzewami oraz silnie zakrzaczone, pod korzeniami starych olch powstały niewielkie głęboczki. Wszystko to stwarza doskonałe warunki do bytowania i rozrodu ryb reofilnych (SŁOBODA 2008). Od połączenia z Gołdapą do granicy państwa rzeka znów przyjmuje charakter typowo nizinny, płynie częściowo zmienionym korytem, uregulowanym w 50-tych i 60-tych latach ubiegłego wieku. Teren wokół tego odcinka to równina pól uprawnych i użytków zielonych poprzecinana siecią rowów melioracyjnych. W trakcie przeprowadzonej w ubiegłym wieku regulacji liczne meandry, na odcinku od miejscowości Zabrost do połączenia z Gołdapą, zostały odcięte od głównego nurtu i funkcjonują jako starorzecza. Woda w niektórych starorzeczach podczas spływu wód roztopowych ulega wymianie. W miejscowości Ołownik, na rzece stworzono piętrzenie, na potrzeby małej elektrowni wodnej. Mimo wyposażenia jazu piętrzącego wodę w przepławkę typu komorowego, piętrzenie niekorzystnie oddziałuje na ekosystem rzeki (SŁOBODA 2008).


Gołdapa to rzeka o długości 89 km. W wyniku dokonanej w latach 90-tych ubiegłego wieku zabudowy hydrotechnicznej, związanej z wykorzystaniem rzeki do produkcji energii elektrycznej, Gołdapa została podzielona na wiele niekomunikujących się ze sobą odcinków. Są to piętrzenia: małej elektrowni wodnej (MEW) Grunajki, MEW Boćwinka oraz znajdująca się wyżej MEW Boćwinka Nowa (II) i MEW w Różyńsku. W wyniku zabudowy powyżej piętrzenia MEW Grunajki rzeka straciła swój pierwotny, niemal górski charakter. W tej sytuacji Gołdapa zachowała właściwy sobie charakter jedynie na odcinku około 15 km w dół od ujścia Kanału Brożajckiego. Mimo że Gołdapa w przeszłości stanowiła naturalny prawobrzeżny dopływ Węgorapy, obecnie główna masa jej wód odprowadzana jest do Węgorapy skrótem, jaki stanowi kanał Brożajcki. Kanał wykonano pod koniec XVIII wieku, w późniejszym okresie (XIX i I połowa XX wieku) poddawany był on korektom i poszerzeniu. Łączna długość kanału wynosi 7,6km. Jest tzw. kanał ulgi przeznaczony do szybkiego odprowadzania wód roztopowych i występującej sporadycznie wysokiej wody letniej. W pobliżu wylotu kanału Brożajckiego do Węgorapy uruchomiono w latach 90-tych ubiegłego wieku MEW Brożajcie o wysokości spadu 3,8 m. Jaz piętrzący wodę nie jest wyposażony w przepławkę, która umożliwiałaby wędrówkę ryb i innych organizmów wodnych w górę i w dół cieku. Na skutek odprowadzania wody przez kanał, stare koryto Gołdapy pozbawione jest z reguły zasilania wodami rzeki. Dopływy tego odcinka stanowią niewielkie cieki naturalne oraz woda z sieci rowów melioracyjnych, dlatego przez większą część roku jest to niemal martwy odcinek rzeki, przypominający swym wyglądem rów melioracyjny o niewielkim przepływnie i niemal niezauważalnym nurcie.

 

W Lasach Skalistych zidentyfikowano szereg zbiorowisk roślinnych:
Salicetum triandro-viminalis Lohm. 1952 - wikliny nadrzeczne.albo-fragilis R. Tx. 1955 - nadrzeczny łęg wierzbowy.R. Tx. 1937- zarośla łozowe.boreale Oberd.1953. - nadrzeczny łęg borealny olszy szarej.remotae-Fraxinetum Koch 1926 - podgórski łęg jesionowy.Sokołowski 1980 - łęg olszowo-świerkowy.cordatae-Carpinetum betuli Traczyk 1962 - grąd subkontynentalny.Sokołowski 1973 - las mieszany leszczynowo-świerkowy.Czerwiński 1977 - borealny las mieszany.myrtilli-Pinetum Kobendza 1930 emend. Sokołowski 1977 - bór sosnowy.uliginosi-Pinetum - bór bagienny.uliginosi-Betuletum pubescentuis - brzezina bagienna.girgensohnii-Piceetum Polakowski 1962 - bór świerkowy torfowcowy.- Mat. 1955 - dębowo-świerkowy bór mieszany wilgotny.myrtilli-Piceetum Sokołowski 1980 - bór świerkowy świeży na glebie
Mineralnej.


Calamagrosti arundinaceae-Piceetum Sokołowski 1968 - sosnowo świerkowy bór mieszany.racemosi-Piceetum Jutrzenka-Trzebiatowski 1980 - północnopolski bór mieszany świeży.Kozł. 1925 em. Mat. et Pol. 1955 - bór mieszany sosnowo-dębowy.arundinaceae-Pinetum Sokołowski 1980 - trzcinnikowo-sosnowy bór mieszany.thelypteridis - Betuletum pubescentis Czerw. 1972- sosnowo-brzozowy las bagienny.W. Mat. 1952 - łęg jesionowo-olszowy.campestris Knap 1942- łęg wiązowo-jesionowy śledziennicowy.


Najcenniejsze nieleśne zbiorowiska roślinne:
Urtico-Calystegietum sepium - zespół pokrzywy i kielisznika zaroślowego.- zespół kielisznika zaroślowego i sadźca konopiastego.hirsuti - zespół kielisznika zaroślowego i wierzbownicy kosmatej.óre zespoły należące do związku Nymphaeion OBERD. 1953, Potamion KOCH 1926 em. OBERD. 1957., Arrhenatheretum elatioris - BR.-BL. ex SCHERR.1925 - łąka owsicowa.ązek Caricion nigrae - kwaśne młaki niskoturzycowe.

 

WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE


Na opisywanym obszarze odnotowano 7 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Kompleks Lasów Skaliskich wyróżnia się w kraju dzięki obecności dobrze zachowanej świerczyny na torfie - zespół Sphagno girgensohnii – Piceetum (Polakowski 1962) oraz dużemu udziałowi zbiorowisk borowych. Warta podkreślenia jest obecność licznych starorzeczy powstałych z meandrów Gołdapy i Węgorapy. We florze naczyniowej odnotowano 13 gatunków podlegających ścisłej ochronie prawnej oraz 24 gatunki chronione częściowo. Osobliwością florystyczną jest występowanie gatunku z Polskiej Czerwonej Księgi Roślin: wielosił błękitny Polemonium coeruleum. Roślina ta zaliczana jest do reliktów polodowcowych. Na terenie Niecki Skaliskiej stwierdzono występowanie 27 gatunków zwierząt objętych Załącznikiem II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Występuje tu rozwijająca się populacja
bobra Castor fiber. Lasy Skaliskie stanowią ważną ostoję dla zagrożonych ssaków takich wilk Canis lupus i ryś Lynx lynx. Wśród bezkręgowców 2 gatunki znajdują się w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt: czerwończyk nieparek Lycaena dispar oraz skójka gruboskorupowaUnio crassus. Z grupy kręgowców do Czerwonej Księgi zaliczono: orlika krzykliwego Aquila pomarina, dzięcioła białogrzbietego Dendrocopos leucotos, orła bielika Haliaeetus albicilla, wilka Canis lupus , rysia Lynx lynx, traszkę grzbieniastą Triturus cristatus, głowacza białopłetwego Cottus gobio, minoga strumieniowego Lampetra planeri i piskorza Misgurnus fossilis.

 

ZAGROŻENIA


Mimo że układ hydrologiczny obszaru jest już od XVIII wieku bardzo przekształcony poprzez wykopanie w kierunku południe-północ Kanału Brożajckiego, przecinającego na pół Nieckę Skaliską oraz liczne kanały i rowy melioracyjne wykopane w latach 50- i 60-tych ubiegłego wieku, obecne stosunki wodne są historycznie utrwalone. Największe zagrożenie dla opisywanego obszaru stanowi więc naruszenie aktualnych stosunków wodnych. Zarówno odwodnienie jak i spiętrzenie wód rzek i Kanału Brożajckiego jest szczególnie szkodliwe dla zespołu świerczyny na torfie, która traci charakterystyczny dla siebie skład gatunkowy i fizjonomię zbiorowiska. Budowa nowych urządzeń hydrotechnicznych stanowić także będzie przeszkodę dla wędrówek ryb wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG stwierdzonych na tym obszarze. Szkodliwe jest także skracanie i prostowanie cieków wodnych oraz stosowanie technicznej zabudowy ich brzegów. Zagrożenie stanowi także wyrąb starodrzewu i drzew dziuplastych, zakładanie upraw plantacyjnych, sadzenie monokultur drzew i nieuzasadnione siedliskowo stosowanie zrębów zupełnych. Na terenach nieleśnych niekorzystne jest zaniechanie dotychczasowego użytkowania łąkowo-pastwiskowego oraz potencjalna zamiana użytków zielonych na grunty orne, zwłaszcza na terenach położonych na południe od kompleksu leśnego. Zagrożeniem dla dotychczas użytkowanych ekstensywnie łąk i pastwisk w dolinie Gołdapy i Węgorapy jest intensyfikacja nawożenia mineralnego oraz stosowanie nawozów płynnych.
Lasy Skaliskie stanowią własność Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych. Należą w większości 86,55% do obrębu leśnego Skalisko, administrowanego przez Nadleśnictwo Czerwony Dwór oraz w 13,37% do Nadleśnictwa Borki. Część terenów nieleśnych stanowi własność prywatną, natomiast pozostały obszar podlega Wojewódzkiemu Zarządowi Gospodarki Wodnej.

Warto odwiedzić:

pzl

wegorzewo

goldap2

  

11pa

cyranka

 

mazury

 

 

 


home 0 03 01
 home 0 03 02  home 0 03 04 home 0 03 05